Curriculum Studiereizen

Histechnica en de KIVI Afdeling Geschiedenis der Techniek organiseren – naast boeiende voordrachten – jaarlijks voor hun leden ook een meerdaagse studiereis: afwisselend om het jaar een binnenlandse (2-daags) en een buitenlandse (5 à 7-daagse) reis. Deze reizen kenmerken zich steeds door zowel de bijzondere monumenten van industriële archeologie als de goede sfeer.

Deze pagina bevat een impressie van studiereizen en excursies uit voorgaande jaren. Bij elke reis is verkort weergegeven welke objecten, gebouwen, of dergelijke zijn bekeken en bezocht.

2023: Gent en Brussel

Organisatie: Ton Boele

Gent

• Anglo Belgian Corporation (ABC), opgericht in 1912 en gevestigd in Gent, is een toonaangevende Europese fabrikant van middelsnellopende motoren met een vermogensbereik tussen 600 kW en 10,5 MW.
• Het Industriemuseum is een museum in Gent over Industrie, Arbeid en Textiel. Vroeger onder de naam MIAT heropende het museum in 2018 met de huidige naam.
  

Brussel

• Thurn en Taxis (Frans: Tour et Taxis) is een stadsdeel van Brussel dat ingericht is op een herbestemd industrieel terrein rond het voormalig goederenstation Gare Maritime en de opslagplaats Koninklijk Pakhuis. Na de sluiting van het station in 1994 is het Koninklijk Pakhuis als eerste gerestaureerd. De spoorlijn 28A en rangeersporen werd in 2014 omgevormd tot een landschapspark. Dit terrein wordt verder herontwikkeld als een evenementenlocatie, bedrijvencentrum en woonwijk.
• La Manufacture: De Dansaertwijk was ooit een bezielende wijk in Brussel. Men kon er zich amuseren, men vierde er kermis. En daarna werd het kalm, zoals in de straat die de naam ‘Onze‐Lieve‐Vrouwe van Vaakstraat’ draagt, maar die in oktober 1990 ontwaakte de straat dankzij het restaurant La Manufacture.

Klik op Download om de Studiegids Gent en Brussel 2023 te openen.

2022: Turijn en Bologna

Organisatie: Ton Boele

TURIJN

• Mole Antonelliana (1863-1873) : het gezichtsbepalende icoon van Turijn, ooit bedoeld als Synagoge, thans bijzonder filmmuseum met een unieke collectie filmprojectoren.
• Lingoto, het voormalige fabriekscomplex van Fiat : bezoek aan het vroegere hoofd-gebouw met op het dak de testbaan van Fiat.
• Aurora, sinds 1911 iconische vulpennen: bezoek aan het museum “Officine Scrittura” (1861) en bedrijfsbezoek Aurora.
• SMAT, het waterzuiveringsbedrijf van de stad aan de Po : bedrijfsbezoek.
• Museo Nazionale del Automobile : museum in de bakermat van de Italiaanse autoindustrie.
• IVECO, ontstaan uit een fusie van grote Europese vrachtwagenproducenten : bezoek aan en rondgang in de fabriek in Turijn.

IVREA

• Olivetti: uitvoerig bezoek aan de voormalige bedrijfsgebouwen, waartoe de Talponia Residences behoren. De gehele wijk is sedert juni 2019 UNESCO werelderfgoed.

CHIVASSO

• Cavour-kanaal : bezoek stuw ten behoeve van irrigatieproject uit de 19^e eeuw.

BOLOGNA

• Middeleeuwse binnenstad : City-walking-tour met headsets o.l.v. Catia Alberti.
• Museo Patrimonio Industriale, gevestigd in een oude steenfabriek: historische ver-zameling van machines en producten uit deze belangrijke en vroeg-industriële regio.
• Ducati, de fameuze GP-motorfiets : bezoek aan het museum en rondgang door de fabriek tijdens de productie. 
• Canali di Bologna, kanalen die belangrijk waren voor de vroege nijverheid. Bezoek aan de kleine ondergrondse electrische centrale Cavaticci en  het sluisje Chiusa di Casalecchio.
• Fondazione MAST,  een samenwerkingsverband van geavanceerde industrieën in Bologna : ontvangst aangeboden voor onze deelnemers in een hoogstandje van moderne architectuur.
• Museo della Macchina del Vapore, een (klein) privé museum van stoommachines voor landbouw en industrie.
• Granarolo Latte : bezoek aan zuivelfabriek

SAN MARINO

• Op de Italiaanse onafhankelijkheidsdag zaterdag 25 april bezoek aan één van de kleinste Europese landen en oudste republiek (301 n.C.). Oude hoofdstad, Monte Titano en zijn drie vestingen behoren tot het Unesco Werelderfgoed. Spectaculair uitzicht (bij zeer mooi weer tot de Adriatische zee), Tax-free.

Klik op Download om de Studiegids Turijn en Bologna 2022 te openen.

2021: Turijn en Bologna

Uitgesteld door coronamaatregelen.

2020: Turijn en Bologna

Uitgesteld door coronamaatregelen.

2019: Hamburg

Organisatie: Ton Boele

• Per Touringcar langs Industrieel Erfgoed, met name ten zuiden van de Elbe (Harburg) o.l.v. auteur en industrie-archeoloog Sven Bardua
• Motoren-museum Schleswig-Holstein in Lütjensee. Unieke collectie van 350 motoren met bouwjaren van 1874 tot 1960. Vele motoren draaiend w.o. Stork Gasmotor uit 1880
• Alter Elbtunnel uit 1911, nog in (bijna) originele toestand
• Speicherstadt UNESCO Wereld Erfgoed. Het museum en de bijbehorende rondgang
• “Hausführung” in het nieuwe icoon van Hamburg de Elbphilharmonie (op de fundering van Kaispeicher A uit)
• Per barkas langs erfgoed en door de oudere havens
• Internationales Maritimes Museum in de voormalige Kaispeicher B (1878)
• Bezoek van 2,5 uur aan Airbus met rondleiding in de fabrieken in Finkenwerder. Airbus is de bekendste hightech-industrie van Hamburg. Vele vliegtuigtypen worden hier gefabriceerd

2018: Schotland

Organisatie: Ton Boele

• Firth of Forth spoorbrug (gebouwd 1882-1890) UNESCO
• Scottish National Mining Museum in Newtongrange
• Per Narrowboat over het Union Canal met passage van Avon-aquaduct
• “The Falkirk Wheel”. De enige roterende scheepvaartlift ter wereld. Overbrugd een hoogteverschil van 24 meter. Verving in 2002 vele oude schutsluizen in het Union Canal
• Het grootste Railway Museum van Schotland in Bo’ness
• Foundry Ballantine in Bo’ness, actieve industrie. Er wordt nog gegoten zoals 200 jaar geleden. B.v. vervanging dakbedekking Houses of Parliament en hekwerken
• Het nieuwe Riverside(ex Transport-) Museum van architect Zaha Hadid
• City Tour Glasgow langs historisch erfgoed
• Forth and Clyde Canal (1790). Droplock en schutsluizen nrs 38-40 bij de invaart vanaf de Clyde
• Restanten oude scheepsbouw langs de Clyde w.o. Fairfield Museum en facultatief de Titan Crane
• Whiskey-stokerij Glen Turret van The Famous Grouse in Crieff
• The Verdant, het zeer interessante Jute en Vlasmuseum in Dundee
• Het originele schip “Discovery” van poolreiziger Captain Robert Scott and Shackleton met het bijbehorende museum in Dundee
• Een “Touch of the Highlands”, N.P. The Trossachs. Een korte vaartocht van een uur op Loch Katrine met het 117 jaar oude stoomschip “Walter Scott”
• Afsluitingsdiner met overnachting in het New Lanark Mills Hotel**** onderdeel van het geheel gerestaureerde complex gebouwen van spinnerij en fabriekswoningen van New Lanark (UNESCO). Gelegen in het Falls of the Clyde Wild Life National Reserve
• Middag ter eigen besteding in het centrum van Edinburgh

2017: Noord-Brabant

Organisatie: Ton Boele

• Suikerunie te Dinteloord. Produktieproces in bedrijf tijdens de bietencompagne
• Textielmuseum te Tilburg
• Museum Stichting “Philips Historische Producten” en per bus langs historie en architectuur in de Philipswijk met oud-medewerkers
• Bedrijfsbezoek Nedschroef te Helmond. Van smederij tot moderne industrie
• Klokkenmuseum in Asten
• Siemei, Industrieel Erfgoed Meierij in de veevoederfabriek van CHV Noordkade te Veghel
• Met drie boten over de Binnendieze door en onder het oude ’s-Hertogenbosch

2016: Noord-Portugal

Organisatie: Ton Boele

Porto (Unesco)

• Langs 7 Bruggen waarvan twee met relatie tot Eiffel o.l.v. Prof. Lopes Cordeiro
• Museu do Carro Eléctrico
• Museum, Bodega en Porthuis Sandeman o.v.
• Shot Tower voor het maken van loden kogels
• Andere hoogtepunten zoals:  Station Sao Bento, Azulejos (blauwe tegelmozaïeken), Haven Leixoes, de wereldberoemde trappen in boekhandel Livraria Lello, Muziektheater Rem Koolhaas(2005)
• evt traditionele visverwerkende industrie in Matosinhos
• één vrije namiddag ter eigen besteding

S. Joao da Madera vroeg-industrieel centrem 45 km zuidoost van Porto

• Hoedenmuseum Museu da Chapelaria met o.a. oude machines
• Traditionele hoedenindustrie Fepsa
• Mogelijkheid bestellen van hoeden
• Dames-en Herenschoenenfabriek resp. Helsar en Evereste
• Viarco, unieke potlodenfabriek die nog produceert zoals in de dertiger jaren (hoogtepunt)

Aveiro en Santa Maria 70 km ten zuiden van Porto

• Papiermuseum Santa Maria da Feira
• Oude zoutpannen en zoutindustrie
• Vaart op oud kanalenstelsel met historische schepen
• Art Deco-huizen

Guimarães(Unesco) en Braga 60 km ten noordoosten van Porto

• Wandeling door middeleeuwse binnenstad Guimarães, culturele hoofdstad Europa 2014
• Restanten oude leerdistrict
• Elevador Braga, waarschijnlijk enig overgebleven kabelbergtrein/lift voortbewogen door de graviteit van water
• Bedevaartplaats Dom Jesus do Monte met barokken trappen uit de 18^e eeuw

Rivier de Douro

Rivier die van Oost naar West dwars door heel Portugal stroomt van Spanje naar de Atlantische oceaan over ruim 200 km. Een relatief onbekend maar immens project is het bevaarbaar maken van de Douro geweest in de zeventiger jaren van de vorige eeuw.

• Vaartocht over ca 100 km stroomopwaarts van Porto naar Peso do Regua
• Het deel van de Douro Wine Valley heeft de status Unesco Werelderfgoed
• Gekozen tot de Top 5-riviervaarten
• Passage van een schutsluis met een verval van 35 m, het hoogste in Europa
• Klein spoorwegmuseum in Regua
• Terugreis per trein stroomafwaarts langs de Douro

2015: Emsland en Oost-Groningen

Organisatie: Ton Boele en Frits Versfelt

• Het “Moormuseum” in Gross Hesepe. Dit is het meest uitgebreide museum op het gebied van de veenontginning, o.a. is hier een gigantische stoomploeg te zien
• In Duitsland wordt op c.a. 60 km hier vandaan nog steeds turf gewonnen in het   Westermoor. Per smalspoor –de Seelter Foonkieker – wordt deze grote veenontginning verkend
• Onderweg wordt een korte stop gemaakt bij het testtraject van de  magneetzweefbaan  Transrapid, inmiddels industrieel erfgoed
• De Meyerwerft is de trots van het Emsland. De werf bouwt de grootste cruiseschepen ter wereld, ver landinwaarts aan de “kleine” rivier Ems.  VIP-tour langs expositie en in de  bedrijfshal
• Bronsmotorenmuseum. Oude motorenfabriek in Appingedam. Een oude “Brons” van de TU Delft heeft men in bruikleen
• Museum Stoomgemaal Winschoten. Zo mogelijk als alternatief bezoek aan een gascompressietransmissiestation

2014: Saksen

Organisatie: Ton Boele en Frits Versfelt

• Leipzig : Auerbachskeller(Luther en Goethe), Museum für Druckkunst, geïnnoveerde industriewijk Plagwitz, Karl Heinekanaal en Weisse Elster en Hauptbahnhof
• Dresden : Glaeserne Manufaktur van Volkswagen, Elbebrücke das Blaue Wunder, Schwebebahn Loschwitz, Frauenkirche
• Erzgebirge : Bergbaumuseum Oelsnitz (oude kolenmijn), Papiermühle Zwönitz, Zinngrube Ehrenfriedersdorf (oude tinmijn)
• Lausitz : Bruinkolenwinning met afdaling bijna 100 m diep in de bedrijfzijnde groeve Nochten, Brikettenfabrik Knappenrode, Beklimming Abraumförderbrücke F60 in Lichterfeld
• Meissen : per historische Raderboot “Stadt Wehlen” (1879) van Dresden naar Meissen, Kon. Porzellanmanufaktur Meissen, Burcht en Meissner Dom
• Afsluitingsdiner in het Coselpalais met twee violistes

2013: Zeeland

Organisatie: Ton Boele en Frits Versfelt

• 60 jaar na de watersnoodramp
• Droogdok Jan Blanken met aquaducten en stoomkraan in bedrijf
• RTM-museum en treinrit per houten motorloc
• Oosterscheldekering – van buiten en van binnen
• Historische scheepswerf Arnemuiden en de Hoogaars
• Voormalige werf De Schelde en Perrydok
• Caissons Ouwerkerk met Watersnoodmuseum

2012: Cornwall

Organisatie: Ton Boele en Frits Versfelt (in samenwerking met Heritage of Industry)

• Royal Albert Bridge bij Saltash van Brunel
• Spectaculaire Levant tinmijn met onderwaterschachten
• Tinmijnen Gevor en Eastpool met historische pumping and lifting engines
• Hayle met Harvey’s foundry, makers van de Cruquius
• Porceleinaarde, Littlejohns groeve en verwerkingsinstallaties
• King Edward Mine museum & mill
• Porthcurno Telegraph Museum,aanlanding eerste intercontinentale kabels
• Kunstenaarsdorp St. Ives
• Falmouth Docks
• Bodmin & Wenford Railways
• Finch Foundry, de laatste met water aangedreven Engelse smederij

2011: Barcelona

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt        

• Industriëlen als Güell, Battló en Vidal promoten de textielindustrie
• In Colonia Güell, Sants, en Colonia Vidal m.b.t. het arbeiderspotentieel
• Technische musea Catalonië, ankerpunt in Terrassa
• Het complex is afgedekt met een dubbel gebogen “sheddakconstructie” en aanwezige stoommachine voor de aandrijving van de machines
• Sagrada Familia
• Bezoek aan de koninklijke scheepswerven “Drassanes”
• Houten duikboot van Narcis Monturol (1819-1885)
• Anis del Mono en Palau de la Música

2010: Barcelona

Vervallen door aswolk vulkaanuitbarsting in IJsland

2009: Twente en Münsterland

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt

• Textielmuseum in Bocholt
• Stoomhoutzagerij Groenlo
• Zoutwinning in Boekelo (Nederland) en Rheine (Duitsland)
• Museum buurtspoorweg in Boekelo
• Verlaten en deels gerestaureerde textiel- en steenfabrieken
• Heim Techniekmuseum in Hengelo (Stork)
• Arbeidersdorp ’t Lansink

2008: IJzerbedevaart Engeland

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt  

• De cokes gestookte hoogoven van Darby uit 1702
• Iron bridge over de Severn en museum
• Aquaducten, kanalen met trapsluizen en gietijzeren bruggen
• Thomas Telford, historische route van Londen naar Holyhead,
• Brons, ijzer en Romeins lood

2007: Utrecht

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt

• Meindert Stokroos houdt verhaal over gietijzeren grafgestichten op de begraafplaats Gansstraat, Utrecht (foto)
• Museum en sterrenwacht Sonneborgh in Utrecht
• Waaiersluis in Vreeswijk van Jan Blanken. De Munt in Utrecht
• Dijken,boezems molens en gemalen (nieuwe Hollandse waterlinie)

2006: West-Vlaanderen en Nord-Pas-de-Calais

“over de Schreve naar Lille”

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt

• Gent MIAT Museum voor industrièle Archeologie en Textiel
• Kortrijk vlascentrum in de Leiestreek
• Textielproductie de stedendriehoek Roubaix Tourcoing en Lille
• Station Roubaix
• De koningin van de citadels in Lille
• De V-2 lanceerbasis verscholen in het Frans Vlaamse land
• Universiteitsmuseum in Gent

2005: Noord-Holland

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt

• De door water bedreigde Friezen leggen het af tegen `Houtlanders`
• Uitleg door Verkade in het koekjesmuseum in Zaandam
• Boottocht langs oude en gerestaureerde fabrieksgebouwen aan de Zaan.
• De Schermer, Purmer en de Wormer, met de inpoldering van de Beemster

2004: Bergische Land en Roergebied

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren en Frits Versfelt

• Ontwikkeling steenkool van zuid naar noord, van dagbouw naar diepbouw
• Van waterkracht via stoomkracht naar elektrische aandrijving
• Rheinische Industriemuseum fúr Schwerindustrie
• Siedlung Eisenheim nabij Oberhausen en Elisabethhöhe in Essen
• Gesenkschmiede Henrichs, geschiedenis van een Solingse fabriek
• Marx en bezoek Engelshaus in Wuppertal
• Schwebebahn, als experiment
• Zeche Zollern II/IV met in Jugendstil gebouwde machinehal van Bruno Möhring (1902)

2003: Friesland

Organisatie: Evert Jan Nusselder en Jan Bernhard Vercauteren

• Gevecht tegen het water, gemalen boezems en sluizen
• Behoud cultureel erfgoed zoals gebogen Polonceauspanten Leeuwarden, kerken glas in lood, orgels en keramiek
• Demonstratie historisch orgel Dronrijp
• Verdedigingswerken Kornwerderzand

2002: Midden-Frankrijk

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Hangbruggen over de Rhône van Marc Séquin 1790/1860
• (voorbeelden voor het gebruik van de kettinglijn door Antoni Gaudí)
• Napoleon III ontsluit centraal Frankrijk met een spoorwegnet
• Vichy bezit vele badgebouwen, waterbronnen en een schouwburg
• Vichy, zetel vanaf 1940 het van collaboratie bewind van Pétain
• Lyon, een markante machinehal ontworpen door Tony Garnier
• Fondation Berliet gesticht door de autofabriek van Louis Renault
• Postduivenauto uit de WOI

2001: Zuid-Limburg en Maastricht

Organisatie: Jan Bernhard Vercauteren

• ECI-waterkrachtcentrale in Roermond
• Bassin verbinding kanaal Luik Maastricht met de Zuid Willemsvaart
• Petrus Regout aardewerk vs aardewerk Société Céramique
• Industrion, het techniekmuseum in Kerkrade en arbeiderskolonies

2000: Tsjechië

Organisatie: Charles Vos

• Praagse Burcht aan de Moldau met zijn diverse bruggen
• Boottocht over de Moldau
• Hus, de godsdfiensthervormer en Havel de man van de fluwelen revolutie
• Skoda en Pils, zilvermijnen, kolenmijnen en glasfabrieken
• Tsjechisch `Canada` met zijn smalspoor voor houttransport

1999: Rotterdam

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Havenkranen
• Het Witte Huis in de oude haven
• De  vijf werelddelen
• De Hef en andere bruggen over de Maas
• Maastunnel
• Delfshaven met jeneverproeverijen

1998: Midden-Engeland

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• The Strutts and the Arkwrights, kruisvormige plattegronden textielfabrieken
• Peak District, Port Sunlight, de arbeiderskolonie van Lever nabij Liverpool
• Bezoek aan het Minster van York en het spoorwegmuseum
• Zoutwinning en de Anderton Bootlift (1870) ijzeren “kathedraal” voor de afvoer van het gewonnen zout

1997: Amsterdam en omgeving

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Westergasfabriek met resten van gashouder en ketelhuis
• Pompstation Haarlemmerweg van het gemeentelijk waterbedrijf
• Stoomgemaal 1852 in Halfweg, oudste schepradstoomgemaal ter wereld
• Stelling van Amsterdam met zijn schootsvelden nabij Haarlem bezocht

1996: Zuid-Engeland

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Oud tunnelconcept invasie door Napoleon
• Tunnelontwerp uit 1750 prijsvraag Académie d’Amiens
• Met de Chunnel onder het Nauw van Kalis naar Engeland
• Royal Paviljon, pier en floating harbour in Bristol,
• Romeinse baden in Bath, de Royal Crescent and Royal Circus
• Stonehenge dd. 2300 jaar voor Chr.
• Stoomschip uit 1836, mede ontworpen door Isambard Brunel

1994: Elzas Lotharingen

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Maginotlinie en vestingstad Neuf Brisach
• Textielstad Mulhouse met een verdwenen arbeiderskolonie
• Collectie Schlumpf met de befaamde coupé Napoléon in het Bugattimuseum te Mulhouse,
• Kalimijnen met zijn vervuiling van de Rijn

1992: Dresden, Leipzig

Kort na “die Wende”
organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Bruggen en tandradbaan in Dresden, aardewerkfabriek in Meissen
• Een door water aangedreven houtzagerij en glasblazerijen

1990: Zuid-Limburg, Wallonië en Brussel

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Aardewerkfabrieken, kolenmijnen en arbeiderskolonies
• De “ingestorte” voorgespannen brug bij Strepy-Thieu
• Bezoek aan ijzergieterijen en walserijen in Charleroi en
• Koninklijke serres van Laeken in Brussel

1988: Shropshire en Wales

Organisatie: George en Trees Nieuwmeijer

• Flax Spinning Mill uit 1797 in Shrewbury Shropshire,
• Ironbridge met fabrieksensemble en oven van Darby en
• Boogbrug over de Severn
• Karel Knip schrijft lovend over deze `ìjzerbedevaart` in de NRC