De besturen van de vereniging Histechnica en van de KIVI afdeling Geschiedenis der Techniek zijn verheugd u uit te nodigen tot het bijwonen van een voordracht te houden door de heer G.W. de Graaf.
Datum
- Datum: zaterdag 26 februari 2022
- Aanvang: 11:00 uur
- Locatie: Science Centre, Mijnbouwstraat 120, 2628 RX Delft
Programma
- 10.30 uur: Inloop met koffie en thee
- 11:00 uur: Welkom en introductie
- 11.05 uur: Voordracht door de heer G.W. de Graaf
- 11:50 uur: Pauze
- 12:15 uur: Vervolg van voordracht en afsluitende discussie
- 12:45 uur: Einde bijeenkomst
Samenvatting van de voordracht
In juni verscheen bij uitgeverij De Alk het boek De Indische Mijnspoorwegen. Het behandelt het boven en ondergrondse spoorwegbedrijf bij de Staats- en particuliere steenkolenmijnen in voormalig Nederlands-Indië. Ruim voor de opening van de eerste publieke spoorweg op Java in 1867 was er op Borneo al railvervoer. Dat startte in 1849 bij de in dat jaar door Gouverneur-Generaal J.J. Rochussen geopende kolenmijn ‘Oranje Nassau’ in Pengaron, ten oosten van Martapoera. Tien jaar later waren daar al twee kolenmijnen in het stadium van opbouw, die beide railvervoer gebruikten. Borneo was bij uitstek de plaats voor steenkolenmijnbouw, Sumatra kende slechts drie steenkolenmijnen voor 1940. Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook steenkolenmijnen op West-Java en op Zuid-Celebes. De eerste stoomlocomotief in het steenkolenmijnbedrijf verscheen pas in 1899, kort daarop gevolgd door elektrische tractie bij de Ombilinmijnen op Sumatra. Door perslucht aangedreven locomotieven vinden we pas in de jaren twintig. Ook motorlocomotieven vonden hun weg naar het Indische steenkolenmijnbedrijf.
De steenkool lag soms zo dicht aan de oppervlakte dat zij door galerijwinning of in dagbouw kon worden gewonnen. In enkele gevallen moesten ook verticale schachten worden aangelegd, maar aanzienlijk minder diep dan in Limburg. De uitgestrektheid van de terreinen, de te overwinnen hoogteverschillen soms fors, het maakte de Indische steenkolenmijnen en hun railvervoer tot een boeiende aangelegenheid. Anno nu is er nog maar één kolenmijn met een koloniaal verleden die per spoor afvoert.
Informatie over de spreker
Gerard de Graaf (Enschede, 1961) verricht in het dagelijks leven fotografische diagnostiek in Het Oogziekenhuis Rotterdam, na eerder onder andere in het Universitair Medisch Centrum Utrecht te hebben gewerkt in de oogheelkunde. Hij is actief als bestuurslid, conservator en stoommachinist bij de Stoomtrein Katwijk Leiden. Hij bezocht in 1978 voor het eerst het ondergrondse railvervoer van een kolenmijn in het Belgische Waterschei, later volgden vele ondergrondse bezoeken aan kolenmijnen in Duitsland en in Polen. In 2000 werd het besluit genomen te komen tot een boek dat het boven- en ondergrondse spoorwegbedrijf bij de Staats- en particuliere steenkolenmijnen in Limburg beschrijft. De op dat moment bekende twee Indische mijnen zouden deel uit maken van dat boek, dat inmiddels af is. De Indische steenkolenmijnen bleken zo groot in aantal dat zij in een apart boek zijn beschreven. Om te zien wat er nu nog te vinden is van het verleden werden vrijwel alle Indische mijnlocaties bezocht tussen 2005 en 2018. De meeste gegevens konden worden gevonden in het Nationaal Archief in Jakarta, waarin zich het Arsip Mijnwezen bevindt.
Publicatie
In het laatste nummer van het tijdschrift “Erfgoed van Industrie en Techniek” is het thema “Grenzeloze Spoorwegen” behandeld, waarin ook een bijdrage van Gerard de Graaf is opgenomen. Met name voor spoorwegliefhebbers een interessante uitgave. Het persbericht hierover is als attachment (onderaan) bijgevoegd. Belangstellenden kunnen contact opnemen met de Stichting Erfgoed, website: erfgoed.org of met Ron Roetman: ronroetman@gmail.com.
Aanmelden
Voor het bijwonen van deze voordracht dient u zich aan te melden:
Leden van KIVI dienen zich aan te melden via de KIVI website (www.kivi.nl > activiteiten > selecteer activiteit > aanmelden).
Leden van Histechnica dienen zich aan te melden via de secretaris hotzeboonstra@gmail.com
Ook belangstellenden die geen lid zijn kunnen zich via bovenstaande wegen aanmelden. Let op: er zijn dan kosten aan verbonden van Eur 5,00.Voor het Science Centre geldt vooralsnog dat er een Corona check uitgevoerd wordt. U dient daartoe een geldige QR code te kunnen tonen of een recente negatieve PCR test. De voordracht zal live uitgezonden worden; u dient zich hiervoor ook op te geven via bovenstaande wegen. Hieraan zijn geen kosten verbonden.
Voordracht online
Klik hier om de voordracht online te kunnen zien.
Komende activiteiten
- vrijdag 25 maart 2022 om 16:00 uur voordracht van prof. ir. Johan Stoop “Geschiedenis staalfabriek De Vries Robbé” in het EWI gebouw Delft
- donderdag 21 april 2022 om 16:00 uur voordracht van prof. dr. Jenny Dankelman: “Technologie voor minimaal-invasieve chirurgie en interventies” in het EWI gebouw Delft
- donderdag 19 mei 2022 om 16:00 uur voordracht van dr. Koen Quint: “Historie van de microscoop” in het EWI gebouw Delft
- Studiereis Bologna en Turijn wordt verschoven naar de derde week van september 2022